Í samfélagi nútímans eru sífellt gerðar meiri kröfur til fyrirtækja um að þau tryggi að vörur, sem þau selja, séu framleiddar með siðrænum hætti. Allt frá árinu 2009 hafa norrænu áfengiseinkasölurnar Alko í Finnlandi, Systembolaget í Svíþjóð, Vinmonopolet í Noregi, Rúsdrekkasøla Landsins í Færeyjum og ÁTVR verið í samstarfi sem snýr að siðferðilegum grundvallarreglum í aðfangakeðjunni. Sameiginlegt markmið er að tryggja að allt áfengi sé framleitt samkvæmt alþjóðlegum samþykktum og siðareglum.

Allar einkasölurnar hafa gerst meðlimir í alþjóðasamtökunum amfori en markmið þeirra er að tryggja aukna samfélagsábyrgð í aðfangakeðjunni. Á þessum 11 árum sem einkasölurnar hafa verið í samstarfi hafa helstu vínframleiðslulönd heimsins verið heimsótt. Í heimsóknunum hefur verið fundað með helstu hagsmunaaðilum svo sem framleiðendum, samtökum framleiðenda og fulltrúum stjórnvalda. Á fundunum hafa siðareglur sem byggja á siðareglum amfori verið kynntar. Verkefninu er ætlað að leiðrétta hegðun ef úrbóta er þörf en ekki útiloka vörur nema önnur úrræði hafi verið fullreynd. Að jafnaði standa Alko, Systembolaget og Vinmonopolet fyrir fjölda úttekta á ári sem framkvæmdar eru á vegum alþjóðlegra úttektaraðila í samstarfi við amfori. Í úttektunum eru framleiðendur metnir á grundvelli siðareglnanna og áætlun gerð til úrbóta ef þörf er á. Niðurstöðurnar eru birtar í gagnagrunni amfori fyrir meðlimi samtakanna. Í ár röskuðust úttektaráætlanir verulega en stefnt er að því að taka aftur upp þráðinn þegar tökum hefur verið náð á COVID-19. Í stað úttekta var samstarfið við amfori aukið og meðal annars lögð aukin áhersla á rafræna fræðslu til framleiðenda og ræktenda.

Endurvinnslan hf. sér um meðhöndlun allra einnota drykkjarvöruumbúða á Íslandi. Á árinu greiddi Endurvinnslan út rúmlega 2,7 milljarða króna í skilagjald. Skil á drykkjarvöruumbúðum jókst á milli ára, var 91,4% af seldum umbúðum. Helstu skýringar eru þær að nýjar stöðvar hafa verið opnaðar, aðrar tæknivæddar og vitund almennings aukist gagnvart umhverfismálum.

Á árinu nam heildarsala drykkjarvöruumbúða 185,5 milljónum eininga þar af voru rúmlega 58 milljónir seldar í Vínbúðunum.

Niðurstaða lífsferilsgreiningar á vörusafni sem ÁTVR vann ásamt systurfyrirtækjum á Norðurlöndum, sýndi að mestu umhverfisáhrifin voru af umbúðum. Þar komu glerumbúðir verst út, því næst var eldsneytisnotkun í vínrækt og þriðji þátturinn var orkunotkun í verksmiðjum.

Markmiðið er að draga úr losun um 2% árlega miðað við selda lítra, meðal annars með fjölgun söluhárra tegunda í léttgleri. Auk þess má búast við að aukning verði á framboði vína í öðrum gerðum umbúða sem hafa minni umhverfisáhrif en gler.

Hlutfallið á milli losunar á selda milljón lítra á milli ára fór úr 317 í 315 (tCO₂/milljón lítra) eða lækkaði um tæplega 1%. Hlutfall bjórs í álumbúðum jókst, fór úr 87,4% í 88,7%.

Þriðjungur raforkunotkunar fyrirtækisins er á Stuðlahálsi þar sem höfuðstöðvar, dreifingarmiðstöð og Vínbúðin Heiðrún eru. Sérstakt hússtjórnarkerfi er notað til að vakta hita og rafmangsnotkun og stýra álagi. Í grænu skorkorti er sett markmið og fylgst með orkunotkun. Til einföldunar er notkunin umreiknuð í meðal heimilisnotkun og markmið og mælingar miðast við hana. Rafmagnsnotkun á Stuðlahálsi var sambærileg notkun 125 heimila (623.132 kWst) og lækkaði um 1% milli ára. 22 hleðslustöðvar fyrir rafbíla eru á lóðinni og fjölgaði um sex. Fyrirsjáanlegt er að raforkunotkun muni aukast með stefnu um orkuskipti í samgöngum. Áfram verður unnið að því að setja upp LED ljós í byggingar.

Heitt vatn samsvaraði notkun 140 heimila (80.125 m³) og jókst á milli ára. Ástæða fyrir aukinni notkun á heitu vatni er kaldara veðurfar í vetur.

ÁTVR þekkir til fulls rafmagnsnotkun á Stuðlahálsi og á 10.191 fermetrum Vínbúða (32) eða um 73% heildarfermetrafjölda. Almenn raforkunotkun var 843 MWst á þessum fermetrum. ÁTVR hefur ekki fullnægjandi vitneskju um rafmagnsnotkun í leiguhúsnæði þar sem rafmagn er hluti af leiguverði. Þekkt rafmagnsnotkun er tæplega 1,5 GWst. Það er samdráttur um 2% frá fyrra ári þrátt fyrir aukningu á verslunarrými og seldu magni. Endurnýjun húsnæðis Vínbúða á mestan þátt í að skila góðum árangri.

Vitneskja um heitavatnsnotkun er sömu takmörkunum háð og vitneskja um rafmagnsnotkun. ÁTVR þekkir til fulls heitavatnsnotkun á Stuðlahálsi og 8.018 fermetrum Vínbúða (22) eða um 57% af heildarfermetrafjölda. Heitavatnsnotkunin var 40.154 m³ fyrir þessa fermetra.

Heildarnotkun er áætluð 68.328 m³ sem gerir um 5,0 rúmmetra á hvern fermetra Vínbúða. Það er lækkun um 1,4% frá fyrra ári. Umreiknað miðað við heildarfermetrafjölda húsnæðis er áætluð almenn notkun rafmagns tæplega 1,8 GWst á ári og á heitu vatni 148 þúsund rúmmetrar.

Útblástur gróðurhúsalofttegunda vegna notkunar raforku er áætlaður 17,4 tonn CO₂. Kolefnisspor fyrir heitt vatn 33,6 tonn CO₂. Kolefnisspor raforku hækkar á milli ára þó notkun minnki en losunarstuðull Íslands er hærri. Kolefnisspor varmaorku hækkar einnig, meiri notkun og losunarstuðull hjá Veitum hækkar en stærsti hluti heita vatnsins er keyptur af Veitum. ÁTVR gefur upp losun frá heitu vatni en í gögnum frá Umhverfisstofnun er stuðullinn núll.

Í útreikningum fyrir raforku er miðað við losunarstuðul frá árinu 2019, 9,8 g CO₂/kWst. (Umhverfisstofnun 2020, https://ust.is/loft/losun-grodurhusalofttegunda/losunarstudlar/) Stuðullinn var 8,8 g CO₂/kWst áður. Stuðullinn í umhverfisuppgjöri hjá Veitum (https://www.veitur.is/kolefnisspor) fyrir 2020 er 226,2, var 197,2 og var leiðréttur og útreikningar uppfærðir.

Unnið er eftir Heimsmarkmiði númer 7, Sjálfbær orka, en langstærsti hluti raforkunnar er keyptur af Orkusölunni og er uppruni raforku 100% vatnsorka. Ekki er fjallað um "market based" notkun.

Í allri starfsemi ÁTVR er lögð áhersla á orkusparnað og að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Það fléttast inn í Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna númer 7, Sjálfbær orka, og númer 13, Aðgerðir í loftslagsmálum.

Markvisst er unnið að innleiðingu LED lýsingar í viðhaldi Vínbúða. Almenn raforkunotkun á fermetra í Vínbúðum lækkaði á milli ára, fór úr 86 kWst/fm í 83 kWst/fm.

ÁTVR hefur sett sér loftslagsmarkmið til ársins 2030 í samræmi við skuldbindingar í samstarfsverkefni Festu og Reykjavíkurborgar, að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Í meginatriðum fela loftslagsmarkmiðin í sér að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda, minnka myndun úrgangs, innleiða sjálfbærni, mæla árangur og gefa reglulega út upplýsingar um stöðuna. Umhverfisstjórnun byggir meðal annars á mælingum þar sem notast er við grænt skorkort og GRI staðal (Global Reporting Initiative) við skrásetningu margvíslegra aðgerða í þágu samfélagsins.

Á línuritinu hér fyrir neðan eru loftslagsmarkmið ÁTVR til ársins 2030. Markmiðið er að draga úr beinni losun um 40% miðað við árið 2016. Loftslagsmarkmiðið hefur verið uppfært miðað við breyttar reikniforsendur á útblæstri jarðefnaeldsneytis.

Öll bein losun er kolefnisjöfnuð hjá Kolviði og flug kolefnisjafnað hjá Votlendissjóði.

Bein heildarlosun er 165 tonn af CO₂ og bindur ÁTVR 4 tonn. Það eru 161 tonn kolefnisjöfnuð hjá Kolviði, sem samsvarar því að gróðursetja 1.610 tré. Þau tré munu taka þátt í andardrætti Íslands um ókomin ár.

Starfsfólk ÁTVR flaug fimm ferðir til og frá Íslandi á árinu 2020. Samkvæmt reiknilíkani ICAO þá er losun þessara ferða samtals 2 tonn af CO₂.

Í innanlandsflugi voru farnar samtals 68 ferðir, flestar til Akureyrar. Samkvæmt reiknilíkaninu var losun samtals 5 tonn CO₂. Þó flug falli undir óbein áhrif var ákveðið að kolefnisjafna allt flug hjá Votlendissjóði. Alls voru 7 tonn kolefnisjöfnuð. Endurheimt votlendis vinnur með Heimsmarkmiði númer 14, Líf í vatni, og númer 15, Líf á landi, sem stuðlar að líffræðilegum fjölbreytileika.

Könnun á ferðavenjum starfsfólks til og frá vinnu var endurtekin. Niðurstaðan var að 125 tonn af CO₂ losna út í andrúmsloftið vegna samgangna starfsfólks. Niðurstaða ársins er lakari en fyrri ára sem skýrist meðal annars af lítillegri fjölgun ársverka, samgöngusamningum fækkaði og meðalvegalengd frá vinnustað jókst í 7,2 km. Á móti kom að minni mengun kemur frá einkabílum, fór úr 142 g/km í 129 g/km.

Haldið verður áfram að hvetja starfsfólk til að nota vistvæna samgöngumáta og hefja orkuskipti á bifreiðum. Markmiðið er að ná 100 tonnum vegna losunar starfsfólks til og frá vinnu.

Urðaður úrgangur var um 23 tonn á síðasta ári og lækkar kolefnissporið um 29% á milli ára. Nýr losunarstuðull fór úr 1,75 í 1,30 tCO²íg/t.

Nýjum lið var bætt í kolefnisbókhaldið, lífrænn úrgangur til jarðgerðar. Þar var losun um 1,3 tonn.

Með nákvæmari losunartölum frá flutningsaðilum verða tölurnar raunhæfari. Í útreikningum var miðað við 31 g/tonnkm frá Eimskip (sjá kolefnisreiknivél).

Sjóflutningur áfengis hækkar milli ára um 2%. Helsta skýring er 18,3% söluaukning, á móti kemur lægri losunarstuðull. Sjóflutningur neftóbaks er áætlaður 20 tonn og lækkar um 52%. Tæplega 45% samdráttur er í sölu en hráefnið kemur að stórum hluta frá Filippseyjum. Sjóflutningur annars tóbaks lækkar vegna lægri losunarstuðuls en sala þess jókst. Miðað er við flutningsleiðina Reykjavík - Portland.

Bílaleigan Höldur er með ISO 14001 vottun og voru allir bílar leigðir þaðan. Alls var keyrt 14.121 km og losun var 2 tonn. Leigubílar voru notaðir í 454 km og losuðu um 60 kg. Stefnan er ávallt sú að panta vistvæna leigubíla.

ÁTVR hefur tekist að auka endurvinnslu um 9,9% og draga úr blönduðum úrgangi um 3,3% milli ára. Umfang á grófum úrgangi er vegna viðhaldsframkvæmda og er breytilegur milli ára. Grófur úrgangur svo sem steinsteypa, innréttingar og byggingarhlutar úr timbri tengist ekki daglegum rekstri, heldur tímabundnum framkvæmdum.

Með því að flokka úrgang til endurvinnslu í stað þess að urða hann má draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda. Markmið endurvinnslu er að mynda hringrás sem miðar að því að draga úr frumvinnslu hráefna og minnka þannig álag á auðlindir jarðar.

Eins og sést í töflunni hér að neðan flokkaði Vínbúðin 332 tonn af vigtuðum úrgangi. Þannig kom fyrirtækið í veg fyrir að út í andrúmsloftið losnuðu gróðurhúsalofttegundir sem jafngilda rúmlega 1.885 tonnum** af CO₂. Það samsvarar ársnotkun 628 fólksbíla (miðað við 3 tonn losun fólksbíls) eða akstri allra bifreiða ÁTVR í 12 ár. Vigtaður blandaður úrgangur var 23,4 tonn.

Fjárhagslegur ávinningur er af því að flokka úrgang. Ef fyrirtækið þyrfti að greiða förgunargjöld þá væri kostnaður tæpar 5 milljónir en í staðinn fær fyrirtækið tekjur upp á tæpar 2 milljónir fyrir sölu á pappír og plasti. Endurvinnsluhlutfall fyrirtækja á Íslandi eru undir 50% og því liggja mikil verðmæti í úrgangi.

Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna númer 12, Ábyrg neysla er eitt af mikilvægustu markmiðum ÁTVR. Stefnt var að 93% endurvinnsluhlutfalli úrgangs og það náðist. Markmiðið verður hækkað í 94% fyrir næsta ár. Markmiðið er að ná 98% endurvinnsluhlutfalli árið 2030. Innleiðing á Grænum skrefum í ríkisrekstri er mikilvægt skref til að ná þessum áfanga.

Fyrirtækið fékk hvorki sektir né viðurlög vegna brota gegn umhverfislögum og -reglum á starfsárinu 2020. Það hefur aldrei gerst.